مواد شیمیایی تصفیه آب و تصفیه فاضلاب به طور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرند. مواد شیمیایی مورد استفاده در تصفیه آب و فاضلاب را می توان بر اساس نوع کاربرد به مواد شیمیایی جهت خنثی سازی یا تنظیم pH ، انعقاد و لخته سازی ، ضدعفونی ، کلرزدایی ، اکسیداسیون ، کنترل خوردگی، کنترل رسوب یا آنتی اسکالانت ها ، تبادل یونی ، ضدکف ، بوزدایی و مواد مغذی شامل اوره و فسفر تقسیم بندی نمود. جهت تزریق این مواد شیمیایی می توانید از پکیج تزریق مواد شیمیایی استفاده کنید.
مواد شیمایی تصفیه آب و فاضلاب برای تنظیم pH
خنثی سازی فرایندی متداول در تصفیه آب و تصفیه فاضلاب است. اگر آب و فاضلاب ورودی به سیستم خورندگی داشته باشد، فرایند خنثی سازی در اولین مرحله تصفیه انجام می گیرد. همچنین از فرایند خنثی سازی به عنوان یک فرایند جانبی و پیش نیاز برای فرایندهای تصفیه از جمله انعقاد و لخته سازی و سختی گیری از آب که بازده عملکرد آن ها وابستگی زیادی به pH دارند استفاده می شود.
هم چنین آب و فاضلاب خروجی از تصفیه خانه بر حسب نوع استفاده باید pH مشخصی داشته باشند و فرایند خنثی سازی در انتها نیز ممکن است استفاده شود. فرایند خنثی سازی بسته به pH مورد نیاز خروجی از طریق افزودن یک اسید و یا یک باز به آب و فاضلاب انجام می گیرد. مهمترین مواد شیمیایی قلیایی (بازی) جهت افزایش pHبه شرح زیر می باشد :
آهک هیدراته
سود سوز آور
برخی ترکیبات دیگر مثل MgOH ، CaOH، MgO، CaO
مهمترین مواد شیمیایی اسیدی جهت کاهش pHبه شرح زیر می باشد :
اسید سولفوریک که به دلیل هزینه پایین تر و فراریت کمتر اقتصادی تر است.
اسید هیدروکلریک
مواد شیمیایی تصفیه آب و فاضلاب برای انعقاد – منعقد کننده
منعقد کننده ها مهمترین و پرمصرف ترین مواد شیمیایی مورد استفاده در تصفیه آب و فاضلاب هستند که به منظور ایجاد ناپایداری در کلوئیدهای موجود در آب و فاضلاب جهت تشکیل توده های مواد در فرایند انعقاد و لخته سازی استفاده می شوند. منعقد کننده ها را می توان به دو دسته فلزی و پلیمری تقسیم نمود.
نمکهای آلومینیوم و آهن رایج ترین مواد شیمیایی مورد استفاده در تصفیه آب و فاضلاب برای انعقاد هستند. همچنین کلسیم هیدروکسید و منیزیم کربنات دیگر مواد منعقد کننده مورد استفاده هستند. گستردگی استفاده از نمک های این دو، نه تنها به دلیل بازدهی آن ها، بلکه به دلیل دسترسی زیاد و قیمت پایین آنها نیز است. بازده منعقد کننده های فلزی به سرعت اختلاط، pH و غلظت منعقد کننده بستگی دارد.
منعقد کننده های پیش پلیمری شده به منظور تأثیرپذیری کمتری که از این پارامترهای گفته شده دارند، نسبت به منعقدکننده های فلزی انعطاف پذیری بالاتری دارند. مهمترین منعقد کننده های مورد استفاده در تصفیه آب و فاضلاب به شرح زیر می باشند:
آلومینیوم کلرو هیدرات
پلی آلومینیوم کلراید – پک – PAC
پلی سولفات آلومنیم – آلوم – Alum
کلروفریک – کلرید فریک – کلرید آهن
مواد شیمیایی تصفیه آب و فاضلاب جهت لخته سازی – کمک منعقد کننده ها
از برخی مواد شیمیایی به عنوان تسریع کننده فرایند انعقاد استفاده شده که به آنها کمک منعقد کننده گفته می شود. مهمترین مواد کمک منعقد کننده شامل موارد زیر می باشد.
پلی الکترولیت ها
سدیم آلومینات
سیلیکای فعال
آهک
کربنات سدیم
مواد جذب کننده مانند خاک بنتونیت
مواد شیمیایی تصفیه آب و فاضلاب برای ضد عفونی
در تصفیه آب و فاضلاب ، فرایند ضدعفونی معمولاً با استفاده از مواد شیمیایی انجام می پذیرد. هدف از فرایند ضدعفونی حذف ارگانیزم های بیماریزا است. پارامترهای زیادی مانند زمان تماس ، ماهیت فیزیکی ، دما و نوع و تعداد ارگانیزم ها در انتخاب مواد شیمیایی مورد استفاده در ضد عفونی تأثیر می گذارند. ضد عفونی کننده ها یکی از ضروری ترین و مهمترین نقش ها را در عملیات تصفیه پساب ایفا می نمایند.
مرسوم ترین مواد شیمیایی مورد استفاده در تصفیه آب و فاضلاب که برای ضدعفونی استفاده می شوند شامل موارد زیر می باشد :
هیپوکلریت کلسیم یا کلر جامد
هیپوکلریت سدیم یا کلر مایع یا آب ژاول
ازن
برم
ید
پتاسیم پرمنگنات
پراکسید هیدروژن
مواد شیمیایی تصفیه آب و فاضلاب برای کلرزدایی
هدف از انجام فرایند کلرزدایی در تصفیه آب و فاضلاب کاهش غلظت بالای کلر باقی مانده در آب پس از فرایند کلرزنی است. برای این منظور از افزودن مواد شیمیایی به خصوصی که عمدتاً دی اکسید سولفور ، سدیم سولفات ، سدیم بی سولفات، سدیم تیو سولفات و سدیم متا بی سولفیت هستند استفاده می شود.
مواد شیمیایی تصفیه آب و فاضلاب برای اکسیداسیون
اکسیدان ها برای اکسیداسیون یون های کاهیده مواد معدنی مانند یونهای آهن ، منگنز و سولفید و همچنین ترکیبات آلی سنتزی خطرناک مانند تری کلرو اتیلن و آترازین استفاده می شود. همچنین از این مواد شیمیایی میتوان برای حذف ترکیبات ایجاد کننده بو و مزه و رنگ استفاده نمود. علاوه بر این در برخی موارد اکسیدان ها باعث بهبود عملکرد منعقد کننده ها می شوند.
اکثر اکسیدان ها به دلیل داشتن خاصیت زیست کشی، برای کنترل رشد لجن در حوضچه های پیش تصفیه استفاده شده و همچنین به عنوان ضد عفونی کننده آب و فاضلاب استفاده می شوند. متداولترین اکسیدانهای شیمیایی مورد استفاده در تصفیه آب و فاضلاب کلر ، ازن ، دی اکسید کلر ، آب اکسیژنه یا پراکسید هیدروژن و پرمنگنات هستند.
مواد شیمیایی تصفیه آب و فاضلاب برای کنترل خوردگی
خوردگی معمولا در اثر انواع تنش ها، فشار، درجه حرارت و ناخالصی های موجود در محلول به وجود می آید. به منظور جلوگیری از اثرات موارد ذکر شده می توان از مواد ضد خوردنده یا آنتی کروژن ها، نانو ذرات و دیگر مواد بر پایه اپوکسی استفاده نمود. در نتیجه این مواد مانع از پدیده خوردگی در انواع آلیاژ ها و فلزات آهن، استیل، آلومینوم، مس، برنج و … میگردند.
یکی از راه های کنترل خوردگی در سیستم های نگهداری و توزیع آب، افزودن مواد شیمیایی است. انتخاب مواد شیمیایی مورد استفاده در کنترل خوردگی به مشخصات آب، مکان افزودن مواد ، چگونگی افزودن مواد و اختلاط آنها با آب و هزینه تمام شده وابسته است.
با افزودن این مواد ، یک فیلم نازک بر روی جداره داخلی لوله ها و تجهیزات ایجاد شده که از تماس مستقیم آب جلوگیری می کند. متداول ترین مواد شیمیایی مورد استفاده در تصفیه آب و فاضلاب برای کنترل خوردگی در ادامه توضیح داده شده اند:
ارتوفسفات ها
پلی فسفات ها
ارتو پلی فسفات ها
سیلیکات ها
مواد شیمیایی تصفیه آب و فاضلاب برای کنترل رسوب – آنتی اسکالانت
یکی از دلایل عمده تشکیل رسوب در عملیات تصفیه آب و فاضلاب وجود عناصری نظیر منیزیم و کلسیم در آب است. رسوبات ایجاد شده از جنس کربنات کلسیم ، سولفات کلسیم ، سولفات باریم و غیره می باشند. به منظور جلوگیری از رسوب گذاری نمک های معدنی ذکر شده ، از ضد رسوب کننده ها و یا سیال کننده ها استفاده می شود. آنتی اسکالانت ها به منظور افزایش حلالیت ذرات در محلول و عدم تشکیل رسوب در غشا (ممبران) سیستم های RO اسمز معکوس وNF نانو فیلتراسیون استفاده می گردد.
آنتی اسکالانت ها موادی بسیار ضروری در عملیات تصفیه هستند و در صورت عدم مصرف این مواد به میزان مورد نیاز در عملیات تصفیه، میزان TDS آب خروجی افزایش یافته و دبی نیز کاهش می یابد. از دیگر موادی که به عنوان ضد رسوب کننده ها کاربرد دارند می توان به پلی فسفات ها ، پلی متافسفات ها ، مشتقات فسفات (که در مدار های خنک کننده استفاده میگردند ، AMP، HEDP و غیره اشاره کرد.
مواد شیمیایی تصفیه آب و فاضلاب برای تبادل یونی
مهمترین این مواد همان رزین های تبادل یونی هستند که عموما به دو صورت رزین تبادل یونی کاتیونی و رزین تبادل یونی آنیونی مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین جهت احیای رزین های تبادل یونی از مواد شیمیایی مانند انواع اسید و باز و کلرید سدیم استفاده می شود.
مواد شیمیایی تصفیه فاضلاب به عنوان ضدکف
تشکیل کف یکی از امور اجتناب ناپذیر در بسیاری از صنایع از جمله تصفیه آب و فاضلاب است. مواد از بین برنده کف با نام های ضد کف ، آنتی فوم ، Antifoams و Defoamers شناخته میشوند و شامل انواع زیر می باشند:
ضد کف های پایه سیلیکونی
ضد کف های پایه معدنی
مواد شیمیایی تصفیه فاضلاب جهت بوزدایی
عمده ترین دلایل ایجاد بو در آب و فاضلاب حضور گاز H2S ، آمونیاک ، آمین ها ، مرکپتان ها ، دی اکسید گوگرد و غیره می باشد که به منظور حذف تاثیرات این مواد میتوان از کلرید آهن به منظور کنترل H2S ، اکسیژن فعال به منظور رفع بوی ناشی از فعالیت های زیستی گیاهان و غیره و پرمنگنات پتاسیم به منظور بوزدایی استفاده نمود.
مواد شیمیایی تصفیه فاضلاب به عنوان مواد مغذی – اوره و فسفر
مواد مغزی شامل اوره و فسفر معمولا جهت بهره برداری مناسب از فرایند های بیولوژیکی مورد استفاده قرار می گیرند.