تصفیه فاضلاب صنایع لبنی یا تصفیه پساب صنعت لبنیات به عنوان یکی از صنایع غذایی اساسی و پرکاربرد در دنیا و ایران از اهمیت برخوردار است. کارخانه های لبنیات در اکثر شهرهای بزرگ و کوچک ایران وجود دارند. مهم ترین آلایندگی فاضلاب صنایع لبنی و شیر به دلیل وجود بار زیاد مواد آلی در آن ها می باشد و به همین دلیل تصفیه فاضلاب در این صنایع از اهمیت زیادی برخوردار است.
محصولات و خدمات شاران صنعت در این زمینه شامل پکیج تصفیه فاضلاب صنایع لبنی و تصفیه خانه فاضلاب لبنی از جنس بتن مسلح است.
تعریف صنایع لبنیات – فاضلاب لبنی
صنایع تولید محصولات لبنی به صنایع تولید آن دسته از مواد غذایی گفته می‌شود که از شیر حاصل می شود. عموما ماده اولیه تولید انواع مواد لبنی شیر گاو می باشد اما گاهی از شیر دیگر پستانداران مانند گوسفند ، بز ، گاومیش و غیره نیز استفاده می شود.
انواع محصولات لبنی – تصفیه فاضلاب صنایع لبنیات
شیر – ماست – دوغ – کره – پنیر – خامه – سرشیر – کشک – قره قروت – پینو – لور – آروشه – دورده یا دووِه – روغن زرد – شکر پنیر – بستنی – شیر غنی‌شده – شیر خشک – خامه ترش – کفیر
اهمیت تصفیه فاضلاب لبنی
فاضلاب لبنی دارای بار آلی بسیار بالایی هستند و قبل از تخلیه به محیط زیست می بایست به طور کامل و در حد استاندارد تصفیه شود.
مشخصات فاضلاب صنایع لبنیات
تولید محصولات لبنی با استفاده از فرآیند های مختلف مانند پاستوریزه کردن و هموژنیزه کردن باعث تولید فاضلابی با مقادیر بالای BOD و COD می شود. فاضلاب ممکن است به دلیل فرآیند های صورت گرفته به منظور تولید فرآورده های لبنی دارای پاتوژن هم باشد.
به طور کلی فاضلاب صنایع لبنی دارای غلظت های بالایی از مواد آلی مانند پروتئین ، کربوهیدرات ، چربی ، جامدات معلق ، BOD5، COD، نیتروژن، ترکیبات محلول در چربی و نوسانات بالایی در pH می باشد. بیشترین آب مصرفی در این نوع صنایع در فرآیند تولید محصول مورد استفاده قرار می گیرد. پس از فرآیند تولید بیشترین آب مصرفی مربوط به شست و شوی دستگاه ها CIP می باشد.
اهمیت تصفیه آب پنیر در تصفیه فاضلاب لبنی
آب پنیر whey یکی از محصولات جانبی در تولید پنیر در صنایع لبنیات است. آب پنیر دارای مقدار بسیار بالای BOD و COD است که بسیار بیشتر از سایر جریان های فاضلاب لبنی می باشد و در هنگام طراحی سیستم تصفیه فاضلاب لبنی بایست به آن توجه نمود. همچنین تصفیه و استفاده مجدد از آب موجود در آب پنیر به دلیل زیاد بودن حجم این ماده در فرایند تولید می تواند تا حد زیادی موجب صرفه جویی مصرف آب شود.
در بسیاری از موارد آب پنیر را تصفیه نموده و مواد ته نشین شده و باقی مانده آن را که حاوی مقادیر زیادی از مواد آلی هستند را فرآوری می نمایند.
روش های تصفیه فاضلاب صنعت لبنی
- آشغالگیری : هدف اصلی از طراحی این واحد حذف ذرات بزرگ از فاضلاب است تا باعث بروز آسیب به واحدهای بعدی تصفیه خانه و یا گرفتگی سیستم نشود.
- حوض متعادل سازی : نوسانات pH در فاضلاب صنایع لبنی بسیار بالاست در نتیجه احداث واحد متعادل ساز از ضرورت های تصفیه در این نوع صنایع می باشد.
- جداسازی چربی و روغن : در این واحد از چربی گیرهای ثقلی و یا شناور سازی با هوای محلول به منظور جداسازی چربی و روغن از فاضلاب استفاده می شود.
- فرآیندهای بیولوژیکی : این فرآیندها شامل فرآیندهای هوازی مانند سیستم لجن فعال ، تماس دهنده بیولوژیکی چرخان RBC ، راکتور ناپیوسته متوالی SBR ، لاگون ها یا حوضچه های هوادهی هستند. همچنین فرآیندهای بی هوازی مانند هضم بی هوازی ، لاگون های بی هوازی ، فرآیند تماس بی هوازی ، فیلتر های بی هوازی با جریان بالا رونده ، جریان بالارونده بی هوازی با پتوی لجن UASB نیز باعث تصفیه فاضلاب در این نوع صنایع می باشند.
دفع لجن فاضلاب صنایع لبنی
لجن تولید شده در این نوع صنایع شامل لجن ناشی از ته نشینی اولیه ، لجن ناشی از رسوب مواد معلق در اثر افزودن مواد شیمیایی ، لجن ناشی از فرآیندهای بیولوژیکی ، لجن ناشی از فرآیندهای نهایی تصفیه شامل صاف سازی و فیلتراسیون می باشد. لجن تولید شده در هرکدام این قسمت ها باید به صورت بهداشتی دفع و تصفیه شود.
پکیج تصفیه فاضلاب صنایع لبنی
کاربرد پکیج تصفیه فاضلاب لبنی وقتی مقدار دبی فاضلاب کمتر و در نتیجه ابعاد پکیج کوچکتر می شود به لحاظ اقتصادی اولویت خواهد یافت.
تصفیه خانه فاضلاب صنایع لبنی
کاربرد تصفیه خانه فاضلاب صنایع لبنی وقتی مقدار دبی فاضلاب بیشتر و در نتیجه ابعاد تصفیه خانه بزرگ تر می شود به لحاظ اقتصادی اولویت خواهد یافت.