روش های حذف نیترات از آب و فاضلاب عموما جهت رسیدن به استانداردهای آب به ویژه استاندارد آب آشامیدنی مورد استفاده قرار می گیرد. فرایندهای گوناگون تصفیه آب و تصفیه فاضلاب در این زمینه به کار گرفته می شود.
نیترات No-3 یکی از آنیون های معدنی استد که در نتیجه اکسیداسیون نیتروژن عنصری تولید می گردد. نیترات برای سنتز پروتئین در گیاهان لازم بوده و نقش مهمی را در چرخه نیتروژن ایفا می کند.
نیترات موجب تشکیل ترکیبات سرطانزای نیتروزآمین و همچنین ایجاد بیماری بچه آبی ( متهموگلوبینمیا ) در نوزادان می باشد.
نیترات به دلایلی گوناگونی وارد آب و پساب می شود که مهمترین آن ها شامل موارد زیر می باشد :
می تواند بر اثر اکسیداسیون طبیعی تولید شود و لذا در کلیه محیط ها وجود دارد
به دلیل فساد و تجزیه پسماندهای انسانی و حیوانی
فاضلاب های بهداشتی انسانی
پساب های صنعتی
رواناب حاصل از کشاورزی ( معمولا به دلیل استفاده از کودهای کشاورزی به خصوص کودهای ازته )
میزان حد مجاز نیترات در استاندارد ۱۰۵۳ برای آب آشامیدنی ۵۰ میلیگرم بر لیتر می باشد. میزان حد مجاز نیترات در استاندارد حفاظت محیط زیست امریکا EPA برای آب آشامیدنی ۱۰ میلیگرم بر لیتر می باشد.
مهمترین روش های حذف نیترات از آب و فاضلاب شامل موارد زیر می باشد :
روش اسمز معکوس RO
روش شیمیایی
روش جذب سطحی
روش تبادل یون
روش دنیترفیکاسیون بیولوژیکی
با توجه به اینکه قطر یون نیترات بزرگ تر از منافذ غشا اسمز معکوس است در نتیجه حذف نیترات توسط غشا اسمز معکوس RO به عنوان یکی از روش های حذف نیترات با راندمانی بالا شناخته می شود.
در این روش از یون های دو ظرفیتی از جمله یون های آهن دو ظرفیتی استفاده می شو و به این وسیله نیترات احیا می شود ، به گاز ازت تبدیل شده و از محلول جدا می گردد.
در این روش حذف نیترات عموما از کربن فعال به منظور جذب سطحی نیترات استفاده می گردد.
در این روش از رزین های ویژه با قابلیت تبادل یون نیترات استفاده می شود.
در این روش ابتدا نیتروژن آلی به وسیله باکتری های شیمیو اتوتروف به نیترات تبدیل می گردد و پس از آن نیترات توسط باکتری های بی هوازی شیمیو هتروتروف به گاز نیتروژن تبدیل می شود.